मगर समुदायमा लोकप्रिय सोरठी नाच हराउँदै जान थालेको बेला गुल्मीको मालारानीका मगरहरु भने यस्को संरक्षणमा लागेका छन् ।
मगर समुदायका विवाह, व्रतबन्ध, मृत्यु संस्कारदेखि अन्य मेला पर्वमा सोरठी नृत्य नाचिन्छ । सोरठी नाच्ने बूढापाका सकिएपछि गुल्मीका धेरै जसो ठाउँहरुमा सोरठी गाउन छाडिएको थियो ।
सोरठी नृत्यमा पहिले सरस्वती जगाउने गरिन्छ भने त्यसपछि मादलको तालमा नाच्ने गरिन्छ । यो गीतभन्दा पनि मादलको तालमा नाच्ने नृत्य भएको सोरठीका पुराना कलाकार बताउँछन् । नृत्यका बेला देवताको नाम लिएर गाउने गरिन्छ । छोटो नृत्य पनि लगातार १ घण्टा र लामो नृत्य १२ घण्टासम्म चल्ने समेत बताईन्छ नृत्यको शुरुवातमा सरस्वती जगाउने क्रममा सरस्वती जागेपछि महिला र पुरुष काम्दै नाच्ने गर्छन । मगर समुदायका व्यक्ति यति काम्ने कुरालाई सरस्वतीले बास गरेको विश्वास गर्छन् ।
हरेक जातजातिका संस्कृति हराउन थालेका बेला यसरी नै संरक्षण अभियान थाल्नुपर्ने देखिन्छ ।
हेरौँ मालारानीका मगरहरुद्वरा मालिका महोत्सवमा नाचिएको सोरठीको रमाईलो भिडियो पौडेल डिजिटलका रबिलाल पौडेलको क्यामेराबाट:
